تولید پـاک تر در صنعت کاغذ
با مطالعه دقیق و جامع یک طرح ، می توان به اهداف اقتصادی یک پروژه دست یافت و با به کارگیری یک راهبرد مناسب می توان راهکارهای منطقی و علمی و عملی مؤثر در کاهش شدت انرژی را اجرا نمود و به اهداف تعیین شده صرفه جویی انرژی و کاهش قیمت تمام شده محصول رسید. با وجود این که در برخی مواقع ، مسائلی رخ می دهد که غیر قابل تصور است، مانند مشکلات تأمین نیازمندی های خط تولید و یا ضوابط دست و پا گیر اداری و یا مشکل تحریم های بین المللی، ملاحظه می شود که با اقدامات بدون هزینه و کم هزینه در شرکت مورد مطالعه از منظر بنگاه اقتصادی و ملی صرفه جویی شده است .
بسیاری از کارخانه های کاغذ سازی در سطح کشور به علت فقدان نقشه های پایه مهندسی و اطلاعات موجود از فرآیند ، زمانی که بخواهد یک پروژه را برای بهبود کارایی خط و افزایش بهره بری انجام دهد همواره با مشکل برخورد می کند که بر اساس چه مشخصاتی این پروژه باید تعریف شود ؟ بدست آوردن اطلاعات کلی و نقشه های پایه به عنوان فاز اولیه تولید پاک تر مدنظر است و در مرحله بعدی بدست آوردن اطلاعات کلی در دست است که در مورد وضعیت فعلی از نظر شاخصه های تولید فرآیند در چه وضعی قرار دارند و بتوان بر اساس آن به راهکارهای عمومی دست یافت . طبعا انجام این بخش لازمه رسیدن به مراحل بعد است.
عناصر اصلی در صنعت خمیر کاغذ که گلوگاه مصرف انرژی و همچنین مواردی که در صورت عدم کنترل می تواند ایجاد ضایعات نماید به صورت موردی به ذیل م باشد .
کاهش منابع
- تغییر فرآیند
- تغییر تکنولوژی
- خمیر سازی
- صلاح شستشو و آبگیری مثل استفاده از پرس دو توری
- استفاده از راهکارهای فرآیند رنگبری
اصلاح تجهیزات
- نصب دوش های کارآمد
- سیستم کلوخه زدایی
- استفاده از فشار بالا در تمیز کننده ها
- استفاده از تنظیم کننده غلظت
- استفاده از پمپ با اندازه مناسب
کنترل بهتر فرآیند
- پخت بهینه
- پالایش در حداکثر غلظت ممکن
- نصب تجهیزات درجه بندی
تغییر مواد ورودی
- استفاده از رنگدانه های غیر رسمی
- کنترل کیفیت مواد خام ورودی
- مراقب خوب
- تعمیر تمام نقاط نشتی
- بسته نگه داشتن شیر زمانی که استفاده نمی شود
- حذف انسداد منافذ توری و نمد
بازیابی
ایجاد محصولات جانبی مفید
- استفاده از الیاف وازده برای مقوا
- استفاده از پسماند به عنوان سوخت
- احیای مواد شیمیایی مثل لیگنو و سولفات
بازیابی و استفاده مجدد
- بازیابی آب برگشتی و آب سفید برای رنگبری و رقیق سازی
- بازیابی بخار کندانس شده
- بازیابی الیاف در آب سفید
اصلاح تولید
- تولید کاغذ با بازده بالاتر
- تولید کاغذ رنگبری نشده
یکی از اهداف تولید پاک تر استفاده از حداکثر مواد اولیه برا تولید محصول نهایی با کمترین هدر رفت تحت عنوان ضایعات می باشد و از آن جایی که وجود ضایعات و پسماند جزء جدایی ناپذیر تولید و خدمات می باشد و از طرفی ماهیت ضایعات و محصولات نهایی ، مشترک می باشد جلوگیری از تولید و همچنین هدر رفت ضایعات به معنی استفاده بیشتر نهاد های تولید برای افزایش محصول که نه تنها کاهش آلودگی ها و آثار سوء زیست محیطی را نتیجه می دهد موجب کاهش هزینه ها و همچنین افزایش بهره وری و سود دهی می شود ؛ از طرفی با توجه به سیاست های اخیر دولت و تمرکز روی مصرف انرژی و مواد (هدفمند کردن یارانه ها) ، میزان و مصرف انرژی برای واحد های تولیدی از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد .
- عوامل مختلفی در هدر رفت انرژی و بوجود آمدن ضایعات دخیل هستند از جمله موارد زیر :
- مشخصات کالا ، جنس کالا و مواد اولیه و همچنین کیفیت محصول نهایی
- وضعیت فنی دستگاه ها ، زمان کارکرد و طول عمر آن ها
- نوع فناوری تولید
- کیفیت مواد اولیه ورودی
- برنامه ریزی مدیریتی و سیستم های اطلاعاتی
- انگیزه و مهارت نیرو های فنی و اپراتور های سیستم
- میزان ضایعات و انتشار گاز ها و آلاینده ها به بیرون
- کارایی فرآیند
دلایل مقابله با ضایعات؟
- بهبود کارایی
- کاهش هزینه ها
- بقای مواد خام و انرژی
- احتیاجات بازار (رقابتی بودن بازار)
- بهبود مسائل زیست محیطی
- مطلوبیت بیشتر با قوانین زیست محیطی
- محیط کاری مناسب
- تصویری خوب در بین مردم
با رشد روز افزون صنعت در جوامع به دلیل الزامات زیست محیطی و اقتصادی و همچنین دلایل ذکر شده مجبور به استفاده از راهکار هایی برای مقابله با پساب و آلاینده های تولید شده صنعتی شدند که این راهکار هایی سنتی دارای مشکلاتی نظیر صرف هزینه ، زمان ، مصرف انرژی و اشتغال فضا بودند.
بهینه سازی مصرف انرژی ، مهم ترین تحولی است که در ساختار اقتصادی کشور های صنعتی روی می دهد و دستاورد هایی از جمله رشد اقتصادی و افزایش تولید ناخالص ملی همراه با کاهش هزینه ها را در پی خواهد داشت. انرژی الکتریکی یکی از حامل های با ارزش انرژی و از مزایای آن ، پاکیزه بودن و انتقال آسان است و یکی از اهداف راهبردی بخش انرژی هر سازمان ، مصرف انرژی به شکل بهینه و مناسب است . پایش وضعیت توان الکتریکی ، یک سامانه جامع جمع آوری و گزارشگیری اطلاعات مربوط به توان الکتریکی به کار گرفته شده در صنعت و خطوط تولید است که در سازمان ها مورد استفاده قرار گرفته و نقشی به سزا در صرفه جویی انرژی دارد.
رویکرد نوین که در کشور های توسعه یافته بکار برده می شود با نام کلی تولید پاک تر ، بجای تصفیه در انتهای خط ، سیاست اصلاح فرآیند ، کنترل مواد ورودی و همچنین بازیابی این مواد را ذکر کرده که علاوه بر کاهش مصرف انرژی در فرآیند و کاهش میزان آلاینده ها زیست محیطی ؛ نیازی به هزینه های مصرف انرژی و فضای واحد تصفیه را نیز نمی باشد .
هدف اصلی از تولید پاک تر بکار بردن مداوم یک استراتژی زیست محیطی پیشگیرانه در فرآیند ، فرآورده و خدمات می باشد تا بهره وری کلی واحد تولیدی و در نتیجه منافع اقتصادی آن را افزایش داده و علاوه بر آن از خطرات اجتماعی به انسان ها و محیط زیست بکاهد.
اصول کلیدی در این روش را نیز می توان این گونه بیان کرد که در عوض نگاه مجزا به قطعات ، یک نگاه و آنالیز کلی به فرآیند داشته باشیم که در نهایت بعد از درک کلی و شناسایی راهکارهای اصلاح ، بهبود آسان تر خواهد شد .
وجود نقشه پلان ، تأسیسات و همچنین مدار های الکتریکی واحد های تولیدی در کارخانه ، می توان با آنالیز و مقایسه بهترین تکنولوژی های موجود ، الگوهای مصرف و نقاط بحرانی را در سیستم شناسایی کرد و با ارائه راهکارهای منطقی و ارزیابی موارد اجرایی موجبات کاهش انرژی را فراهم کرد و از طرفی با کنترل روی مواد و همچنین اصلاح فرآیند و تجهیزات از میزان ضایعات کاست و بار آلودگی به محیط زیست را کاهش داد که خود در کارایی نهایی و سوددهی واحد تولیدی مؤثر می باشد.
مفید بود؟
